200 tys. zeroemisyjnych samochodów ciężarowych w 2035 r.? PSPA o projekcie nowego programu wsparcia

© robert6666

Projekt programu priorytetowego „Wsparcie zakupu lub leasingu pojazdów zeroemisyjnych kategorii N2 i N3” został przygotowany przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. 26 stycznia br. przedstawiono go do konsultacji publicznych. Jak czytamy w zaprezentowanych założeniach, program ma na celu redukcję zanieczyszczeń powietrza „poprzez dofinansowanie inwestycji polegających na obniżeniu zużycia paliw emisyjnych w transporcie”, a inwestycje, które otrzymają dofinansowanie, nie mogą się kłócić z sześcioma celami środowiskowymi Taksonomii UE, tj. łagodzeniem zmian klimatu, adaptacją do nich, zrównoważonym wykorzystaniem i ochroną zasobów wodnych i morskich, przejściem na gospodarkę o obiegu zamkniętym, zapobieganiu i kontroli zanieczyszczeń powietrza, wody i ziemi oraz ochroną i odbudową bioróżnorodności i ekosystemów.

Wsparcie zależne od wielkości

Program ma być realizowany w latach 2024-2029 (z umowami zawieranymi do 31.12.2028 r. i okresem wydatkowania środków do 30.06.2029 r.), a jego budżet, jak proponuje NFOŚiGW, wyniesie 1 mld zł. Zgodnie z założeniami, nabór potrwa w trybie ciągłym do końca 2028 r. lub do wyczerpania alokacji, a beneficjentami będą przedsiębiorcy. W przypadku zakupu małe przedsiębiorstwa otrzymają do 60% dofinansowania kosztów kwalifikowalnych, średnie - do 50% , natomiast duże - do 30%, wsparcie nie będzie jednak mogło przekroczyć 400 tys. zł przy zakupie pojazdu z kategorii N2 (o dopuszczalnej masie całkowitej w przedziale 3,5-12 t) lub 750 tys. zł przy zakupie pojazdu z kategorii N3 (o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 12 t). W przypadku leasingu zachodzi dodatkowy warunek – dotacja nie może być wyższa niż opłata wstępna.

6% PKB

Projekt programu priorytetowego komentuje Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych (PSPA) – organizacja branżowa promująca rozwój zrównoważonej mobilności. Według danych przytoczonych przez PSPA, sektor TSL (transportu, spedycji i logistyki) odpowiada za ok. 6% polskiego PKB oraz ok. 750 tys. miejsc pracy, a rozwój zeroemisyjnego transportu jest konieczny z uwagi na zachowanie konkurencyjności branży (na którą mogą wpłynąć dążenia do dekarbonizacji łańcuchów dostaw wielkich podmiotów gospodarczych) oraz regulacyjne wymogi UE. Dyrektor Centrum Badań i Analiz PSPA, Jan Wiśniewski, zauważa, że poddany właśnie konsultacjom program ma szansę zapełnić lukę, która do tej pory ograniczała możliwości rozwojowe elektromobilności nad Wisłą. - Jeżeli polscy przedsiębiorcy mają zachować konkurencyjność na europejskim rynku muszą elektryfikować swoje floty pojazdów ciężkich. Z uwagi na różnice w cenach zakupu względem samochodów spalinowych nie będzie to jednak możliwe bez wprowadzenia subsydiów. Takie instrumenty zaimplementowano już na 4 z 5 największych rynków transportu ciężkiego w Europie (w Niemczech, Francji, Hiszpanii i Niderlandach). Jedynym wyjątkiem jest Polska. Dlatego zapowiedziany dziś program to krok w dobrym kierunku. – mówi Wiśniewski. PSPA wymienia pozostałe instrumenty, których, w przekonaniu stowarzyszenia, należy użyć w celu wsparcia elektryfikacji polskiej floty pojazdów ciężkich; subsydia dla infrastruktury ładowania wysokiej mocy, zmiany prawne, które przyspieszą przyłączanie ultraszybkich ładowarek do sieci elektroenergetycznej, zniesienie opłat drogowych dla ciężarówek zeroemisyjnych, zwiększenie ich dopuszczalnej masy całkowitej czy wprowadzenie ulg podatkowych dla inwestujących w nie podmiotów.

Czytaj też: Stare-nowe Euro 7. Osiągnięto porozumienie w sprawie przepisów redukujących emisje w transporcie

Odzyskać stracone szanse, nadać dynamikę

O intensyfikację wsparcia dla zielonej transformacji branży transportowej PSPA apelowało w opublikowanej niedawno Zielonej Księdze Nowej Mobilności – raporcie o podtytule Stracone szanse zrównoważonego transportu w Polsce⁽¹⁾. W swojej analizie stowarzyszenie pisało o zajmowaniu przez Polskę jednego z ostatnich miejsc w UE pod względem rozwoju floty pojazdów zeroemisyjnych oraz infrastruktury ładowania, co miało „w znacznej mierze” wynikać ze zbyt niskiego wsparcia publicznego. Rynek elektromobilności, jak czytamy w Zielonej Księdze…, cierpi na niedobór realistycznych celów strategicznych, niedoskonałe lub wprowadzane z opóźnieniem prawo, brak optymalizacji wsparcia finansowego czy niski udział OZE oraz przestarzały system elektroenergetyczny.  Propozycje reform, które naprawią zastaną sytuację, zostaną opublikowane w Białej Księdze Nowej Mobilności. Jak mówi Aleksander Rajch z zarządu PSPA, będzie to zbiór ponad 120 postulatów zmian legislacyjnych. - Pracowało nad nim ponad 250 podmiotów z całego łańcucha wartości sektora e-mobility, w tym producenci zeroemisyjnych pojazdów ciężkich, wiodący operatorzy infrastruktury ładowania oraz czołowi przewoźnicy. – wyjaśnia Rajch.

W rozmowie z Teraz Środowisko ekspert komentuje założenia projektu programu przedstawionego przez NFOŚiGW, mówiąc o „kroku, na który czekaliśmy od dawna”. Wskazuje, że, m.in. z uwagi na skalę, polska branża transportowa ma szczególne potrzeby związane ze stymulacją transformacji. – Polska ma największą flotę pojazdów ciężkich w Europie, liczącą 1,2 mln pojazdów. Wyzwanie przejścia na zeroemisyjność jest więc ogromne. Skuteczność publicznej pomocy widać na przykładzie Niemiec, gdzie w pierwszym roku uruchomienia dofinansowania widoczny był 30%-owy wzrosty liczby ciężkich pojazdów elektrycznych. Potrzebujemy analogicznego mechanizmu, który na początkowym etapie uruchomi dynamikę, za którą później będzie odpowiadał już sam rynek – tłumaczy Aleksander Rajch. W ocenie naszego rozmówcy wspomniana w projekcie wysokość budżetu – 1 mld zł – jest „imponująca”, o czym może świadczyć porównanie z programem "Mój Elektryk", gdzie wsparcie dla nabywców pojazdów elektrycznych sięgało na początku 400 mln zł, a dziś jest w skali 800 mln zł.  – Propozycja NFOŚiGW oraz MKiŚ pokazuje w jaką stronę mamy zmierzać. Za ciekawe należy uznać także koncepcje uzależnienia wysokości wsparcia od wielkości przedsiębiorstwa czy podziału na ścieżkę zakupową oraz leasingową. Zobaczymy, do czego ostatecznie doprowadzą konsultacje – dodaje Rajch.

Wesprzeć punkty ładowania

Omawiając założenia Białej Księgi Nowej Mobilności, ekspert mówi, że rekomendacje zostały już przekazane do właściwych ministerstw – Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Ministerstwa Infrastruktury, Ministerstwa Rozwoju i Technologii czy Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. – Poza optymalizacją i rozszerzeniem instrumentów wsparcia finansowego dla nabywania pojazdów, "Biała Księga" obejmuje szereg postulatów mających na celu przyspieszenie rozbudowy infrastruktury ładowania. Jest to niezwykle ważne m.in. ze względu na unijne rozporządzenie ws. infrastruktury paliw alternatywnych (AFIR). Nakłada ono na państwa członkowskie UE obowiązek rozbudowy ultraszybkich stref ładowania dla elektrycznych pojazdów ciężkich wzdłuż sieci TEN-T. Postulujemy także m.in. możliwość wjazdu pojazdów bezemisyjnych do centrów miast, czy też podniesienie ich dopuszczalnej masy całkowite. Postulujemy także m.in. możliwość wjazdu pojazdów bezemisyjnych do centrów miast, czy możliwości wprowadzenia ulg w związku z dyrektywą o handlu uprawnieniami do emisji – kontynuuje Aleksander Rajch. Podsumowując, przedstawiciel PSPA przedstawia ilościowy cel, który wyznacza horyzont ambicji stowarzyszenia na najbliższe lata. – Chcemy, żeby w 2035 r. w Polsce było 200 tys. zeroemisyjnych pojazdów ciężkich. Oczywiście życzymy sobie ich jeszcze więcej, to jednak możliwy do osiągnięcia cel na początek – mówi Rajch.

Szymon Majewski
Dziennikarz